Scherper, sneller en veel meer keuze

Vorig jaar stond de CES al vol met oledmonitors en dit jaar waren er in Las Vegas zelfs nog veel meer nieuwe oledschermen te bewonderen. Op of rondom de techbeurs werden ruim dertig nieuwe schermen gepresenteerd, evenveel als het aantal oledmonitors dat je nu kunt kopen volgens onze Pricewatch. Waar fabrikanten als ASUS, Dell en Samsung al met hun tweede of derde generatie oledmonitors bezig zijn, presenteren merken als ASRock en HP hun allereerste oledschermen.

Of je nu een oledmonitor koopt van Gigabyte, Acer of MSI, allemaal maken ze uiteindelijk gebruik van dezelfde panelen, afkomstig van twee fabrikanten: LG Display en Samsung Display. Beide presenteerden voorafgaand aan de CES nieuwe paneelopties, waarmee de aangekondigde schermen andere eigenschappen hebben dan je tot dusver kon vinden in een oledmonitor. Denk aan een 4k-scherm van 32" met 240Hz-refreshrate, een 360Hz-wqhd-monitor (2560x1440 pixels) of een 39"-uwqhd-ultrawide (3440x1440 pixels) met een zeer scherpe 800R-curve.

In dit artikel gaan we allereerst in op de eigenschappen van de nieuw aangekondigde panelen en zetten vervolgens alle monitoraankondigingen op een rijtje, gerangschikt naar paneeltype. Een compleet overzicht is het niet. Hoewel we van een aantal schermen redelijk volledige specsheets hebben gezien, geven andere fabrikanten weinig meer prijs dan de resolutie van hun nieuwe scherm. Hoe praktisch in gebruik een scherm is en of de kleuren goed zijn afgesteld, blijkt pas na een uitgebreide test. De meeste schermen hebben ook nog geen europrijs of concrete verkoopdatum in de Benelux.

Nieuwe paneelopties

LG Display is leverancier van woledpanelen, met naast een rode, groene en blauwe subpixel ook een witte, die de helderheid moet verhogen. Samsung Display is het bedrijf achter QD-oledpanelen, die gebruikmaken van blauwe oleds en quantumdots voor een groter kleurbereik. Panelen op basis van beide oledtechnieken worden ook gebruikt in oledtelevisies.

Vorig jaar werden op de CES nog enkele monitors met inkjet printed oled-panelen gedemonsteerd. Die komen, zoals de naam al zegt, uit de printer rollen en hebben een gebruikelijke rgb-subpixelindeling, in tegenstelling tot de panelen van LG Display en Samsung Display. Joled, dat de geprinte panelen fabriceerde, ging in het voorjaar van 2023 failliet. Dat wil niet zeggen dat het definitief over is voor geprinte monitors. Zo demonstreerde TCL eind 2023, en ook weer op de CES, een geprint paneel met een bijzondere komvorm. Voorlopig lijkt de keuze echter beperkt tot woled of QD-oled. De restvoorraad monitors met een door middel van inkjet geprint scherm terzijde, had je eind vorig jaar de keus uit schermen met de volgende eigenschappen:

De nieuwe opties voor 2024 staan in de tabel hieronder. Merk op dat er op de CES ook nog enkele schermen werden aangekondigd op basis van de oudere panelen.

*Niet bevestigd voor alle aangekondigde schermen met dit paneel

LG's nieuwe woledpanelen hebben, zo rapporteerde de website TFTCentral al eerder in een video, een nieuwe subpixelindeling. De nieuwe rood-groen-wit-blauwindeling komt dichter in de buurt van de gebruikelijke rood-groen-blauwsubpixelindeling dan het rood-wit-blauw-groen van de panelen van vorig jaar. Daarmee zou fijne tekst er mogelijk scherper uitzien.

In zijn eigen persbericht over de nieuwe panelen maakt LG Display melding van zijn Meta-technologie, de eigen benaming voor de micro lens array die LG tegenwoordig ook gebruikt in zijn luxere televisies. Een patroon van miljoenen lensjes dat voor het oledpaneel zit, focust het uitgestraalde licht, waardoor de helderheid toeneemt en de kijkhoeken beter worden. Vooral een hogere helderheid konden de woledschermen goed gebruiken. Hoewel de beloofde hdr-piekhelderheid bij de woledpanelen van vorig jaar even hoog was als bij QD-oledschermen, 1000cd/m² op een klein wit vlakje, zagen we in de praktijk dat die waarde bij sommige woledmonitors alleen bereikt werd in een inaccurate beeldpreset waarbij het scherm veel te blauw was. Bovendien bleek de maximale fullscreenhelderheid, van belang voor sdr-weergave, soms zelfs lager dan de 150cd/m² waarop we onze tests normaal gesproken uitvoeren.

ASUS is de enige die voor al zijn nieuwe woledschermen een piekhelderheid opgeeft, en dat is een bemoedigende 1300cd/m². Zelfs als die helderheid alleen kan worden bereikt in een inaccurate preset, kan de hdr-piek bij een nauwkeurige kleurweergave alsnog vergelijkbaar zijn met die van een QD-oledmodel. Het zou kunnen dat niet alle andere nieuwe woledschermen zo fel gaan, maar tegelijk lijkt de hogere piekhelderheid niet specifiek voor ASUS; ook LG geeft voor zijn 32"-4k-woledscherm een helderheid van 1300cd/m² op.

Aan de nieuwe-generatie QD-oledpanelen lijkt minder veranderd ten opzichte van vorig jaar. Ze hebben nog steeds dezelfde driehoekige subpixelindeling, met de rode en blauwe pixel boven de groene. Daardoor zijn er als je goed kijkt, wat paarse en groene randjes te zien aan de boven- en onderkant van contrastrijke overgangen. In tekst is die color fringing met name zichtbaar bij witte tekst op een donkere ondergrond. Als geheel zijn de pixels bij de nieuwe QD-oledpanelen wel iets vierkanter dan bij de allereerste generatie QD-oledpanelen. De hogere pixeldichtheid van het 4k-paneel kan color fringing ook minder zichtbaar maken, maar dat zal moeten blijken aan de hand van een (langere) praktijktest.

Jammer is dat Samsung ook een ander nadeel van QD-oled niet lijkt te hebben opgelost bij de nieuwe schermpanelen; het grijzig ogende schermoppervlak als er omgevingslicht in het scherm valt. Daardoor neemt het zichtbare contrast overdag sneller af dan bij woledschermen of lcd-monitors.

Waar alle eerdere QD-oledpanelen spiegelen, kunnen de nieuwe QD-oledpanelen een antireflectiecoating hebben, die Samsung bijvoorbeeld ook op zijn S95D-oledtelevisie demonstreert. Samsungs eigen nieuwe QD-oledmonitors hebben deze matte coating, maar het lijkt erop dat de andere monitormakers hebben gekozen voor een glossy QD-oledpaneel. Dat kan ook een voordeel zijn, want een antireflectielaag leidt tot een glinsterend effect op effen kleuren, omdat hij ook het licht dat het scherm zelf uitstraalt, een beetje verstrooit. Bij de over het algemeen matte woledschermen is dat bijvoorbeeld te zien. Het zal moeten blijken in hoeverre de nieuwe woledpanelen meer of minder last hebben van dat effect.